Kto może, a kto nie może przekazać 1,5% podatku?

Od 2023 roku podatnicy w Polsce mają możliwość przekazywania 1,5% swojego podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP). Jest to kontynuacja wcześniejszego mechanizmu, który do 2022 roku pozwalał na przekazanie 1% podatku. Zmiana ta została wprowadzona nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i miała na celu zrekompensowanie skutków wprowadzenia Polskiego Ładu oraz zwiększenie wsparcia dla organizacji społecznych, działających na rzecz dobra wspólnego.

Wiele osób korzysta z tej możliwości, nie do końca zdając sobie jednak sprawę z tego, kto faktycznie może, a kto nie może przekazać 1,5% swojego podatku. W niniejszym artykule wyjaśniamy szczegółowo, kto ma do tego prawo, jakie są warunki formalne oraz jakie sytuacje skutkują wyłączeniem z tej formy wsparcia.

Na czym polega przekazanie 1,5% podatku?

Zacznijmy od podstaw. Przekazanie 1,5% podatku nie jest darowizną w tradycyjnym rozumieniu tego słowa. Podatnik nie sięga do własnej kieszeni — przekazuje jedynie część swojego należnego podatku, który i tak trafiłby do Skarbu Państwa. W tym mechanizmie decyduje on, która z organizacji pożytku publicznego ma otrzymać ten ułamek daniny publicznej.

Aby przekazanie 1,5% było skuteczne:

• należy złożyć zeznanie podatkowe w ustawowym terminie,
• wskazać w deklaracji numer KRS organizacji uprawnionej do otrzymania środków,
• mieć należny podatek do zapłaty (czyli nie może to być zerowy podatek po zastosowaniu ulg i odliczeń).

Kto może przekazać 1,5% podatku?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przekazanie 1,5% podatku jest możliwe wyłącznie przez osoby fizyczne rozliczające się z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Dotyczy to m.in.:

1. Osób zatrudnionych na umowę o pracę, umowę zlecenie, umowę o dzieło

Osoby, które uzyskują przychody opodatkowane według skali podatkowej (17% i 32%) i składają roczne zeznanie PIT-37, mogą wskazać wybraną OPP, której chcą przekazać 1,5%.

2. Emerytów i rencistów

Emeryci i renciści mogą przekazać 1,5%, jeśli:

• samodzielnie złożą formularz PIT-37 lub PIT-36,
• lub skorzystają z PIT-OP, czyli uproszczonego oświadczenia umożliwiającego wskazanie organizacji OPP bez konieczności samodzielnego rozliczania podatku (jeśli ich rozliczenie sporządza ZUS).

3. Osób prowadzących działalność gospodarczą

Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się za pomocą PIT-36, PIT-36L lub PIT-28 (ryczałt), także mają prawo przekazać 1,5% podatku. W ich przypadku istotne jest złożenie deklaracji w terminie – spóźnienie się z rozliczeniem skutkuje utratą prawa do przekazania 1,5%.

4. Rolników – jeśli uzyskują dochody opodatkowane PIT

Rolnicy prowadzący działalność rolniczą nieopodatkowaną PIT nie mogą przekazać 1,5%, ale jeśli osiągają inne dochody opodatkowane na zasadach ogólnych (np. z najmu), mają taką możliwość.

Kto nie może przekazać 1,5% podatku?

1. Osoby, które nie składają deklaracji PIT

Jeśli podatnik nie składa deklaracji PIT (bo np. nie osiągnął dochodu), nie ma możliwości wskazania OPP do przekazania 1,5%.

2. Osoby rozliczające się na zasadach podatku liniowego i nie mające podatku należnego

Podatek 1,5% jest liczony od podatku należnego. Jeśli z wyliczenia rocznego wynika brak podatku do zapłaty (np. w przypadku zastosowania ulg czy strat), nie ma z czego przekazać 1,5%.

3. Osoby prawne (np. spółki z o.o., S.A.)

1,5% podatku to mechanizm skierowany wyłącznie do osób fizycznych. Osoby prawne i inne podmioty gospodarcze nie mają możliwości udziału w tej formie wsparcia OPP.

4. Podatnicy składający PIT po terminie

Złożenie deklaracji PIT po ustawowym terminie uniemożliwia przekazanie 1,5% na OPP. Tylko terminowe rozliczenie pozwala na uwzględnienie wniosku o przekazanie tej kwoty.

Jak przekazać 1,5% podatku krok po kroku?

Proces jest stosunkowo prosty i można go przeprowadzić zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej. Oto jak wygląda procedura:

1. Wybór organizacji OPP

Pierwszym krokiem jest wybór organizacji pożytku publicznego, która znajduje się na aktualnym wykazie prowadzonym przez Narodowy Instytut Wolności. Lista ta jest publikowana każdego roku do 15 grudnia i obowiązuje w kolejnym roku podatkowym.

Pełną listę OPP można znaleźć na stronie niw.gov.pl.

2. Wskazanie numeru KRS

W formularzu PIT (np. PIT-37, PIT-36, PIT-28) należy wpisać numer KRS organizacji, której chcemy przekazać 1,5%. Należy zachować ostrożność, by nie popełnić błędu — pomyłka skutkuje niewykonaniem dyspozycji przez urząd skarbowy.

3. Wskazanie celu szczegółowego (opcjonalnie)

Jeśli chcemy, by pieniądze trafiły na konkretny cel — np. pomoc dla konkretnego dziecka, stypendium, leczenie konkretnego podopiecznego — możemy wskazać tzw. cel szczegółowy. To jednak tylko sugestia, której organizacja może, ale nie musi się trzymać.

4. Zgoda na przekazanie danych

Podatnik może również wyrazić zgodę na przekazanie jego danych organizacji OPP (imię, nazwisko, adres, wysokość przekazanej kwoty) poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola w deklaracji.

5. Złożenie deklaracji w terminie

Aby mechanizm zadziałał, konieczne jest złożenie deklaracji PIT w terminie. W przeciwnym razie urząd skarbowy nie przekaże środków.

Standardowy termin składania deklaracji PIT to 30 kwietnia każdego roku (w 2026 roku – przypada na czwartek). Zeznanie możesz złożyć:

• elektronicznie przez Twój e-PIT,
• przez e-Deklaracje,
• osobiście w urzędzie skarbowym,
• listownie (liczy się data stempla pocztowego).

Co się dzieje po złożeniu PIT?

Wbrew popularnym mitom, to nie podatnik dokonuje przelewu pieniędzy. Rolę pośrednika pełni urząd skarbowy, który po przetworzeniu zeznań podatkowych przekazuje odpowiednią kwotę z podatku należnego podatnika na rachunek bankowy wskazanej organizacji.

Proces ten trwa zwykle kilka miesięcy — OPP otrzymują środki zwykle w drugiej połowie roku podatkowego (najczęściej między lipcem a wrześniem).

Co warto wiedzieć dodatkowo?

Nie można przekazać 1,5% więcej niż raz rocznie. Nawet jeśli składamy korektę PIT, liczy się pierwsze skuteczne złożenie zeznania.

• Nie można dzielić 1,5% między kilka organizacji. Podatnik może wskazać tylko jedną OPP w danym roku.
• OPP musi być na wykazie na dzień 30 listopada roku poprzedniego. Wskazanie organizacji, która nie figuruje na liście, skutkuje niewykonaniem dyspozycji.

Dlaczego warto?

Przekazanie 1,5% podatku dochodowego to wyjątkowa możliwość, która nie obciąża budżetu podatnika ani nie wymaga dodatkowych wpłat z własnych środków. Nie jest to darowizna w klasycznym rozumieniu – nie sięgamy po własne pieniądze, lecz decydujemy o przeznaczeniu części podatku, który i tak trafi do państwa. Jeśli nie wskażemy organizacji pożytku publicznego (OPP), ta kwota zasili ogólny budżet państwowy, bez naszej kontroli nad jej wykorzystaniem.

Tymczasem wystarczy wypełnienie jednej rubryki w rocznej deklaracji podatkowej, by nadać sens i kierunek tym środkom. Dzięki temu prostemu gestowi możemy realnie wesprzeć osoby chore, dzieci potrzebujące terapii, osoby z niepełnosprawnościami, podopiecznych hospicjów, a także inicjatywy edukacyjne, kulturalne czy ekologiczne.

Wielką zaletą tego rozwiązania jest również to, że organizacje pożytku publicznego, które mogą otrzymywać 1,5% podatku, są ściśle monitorowane i podlegają państwowej kontroli. Muszą one spełniać określone warunki formalne, działać transparentnie i prowadzić sprawozdawczość finansową. To oznacza, że pieniądze trafiają do legalnie działających podmiotów, a nie do przypadkowych inicjatyw bez nadzoru. To ważny element budujący zaufanie społeczne i dający poczucie, że środki nie zostaną zmarnowane.

Co istotne, przekazując swój 1,5%, nie musimy wybierać tylko największych i najbardziej znanych fundacji. W Polsce działa tysiące mniejszych, lokalnych OPP, które pomagają ludziom w konkretnej okolicy – organizując zbiórki dla sąsiadów, prowadząc świetlice środowiskowe, wspierając seniorów, dzieci, czy nawet lokalne schroniska dla zwierząt. To właśnie takie małe organizacje często mają największy wpływ na codzienne życie społeczności, choć ich działania nie przebijają się do ogólnopolskich mediów.

Warto również uświadomić sobie siłę skali. Nawet jeśli nasz własny 1,5% to zaledwie kilka lub kilkanaście złotych, w skali kraju ta kwota – pomnożona przez miliony podatników – może oznaczać setki milionów złotych realnej pomocy. W 2023 roku do OPP trafiło ponad miliard złotych właśnie z tytułu 1,5% podatku. Każdy pojedynczy głos ma więc znaczenie – to dowód na to, że z drobnych działań rodzą się wielkie efekty.

Nie bez znaczenia jest także aspekt społeczny i edukacyjny. Korzystając z prawa do wskazania organizacji, uczestniczymy aktywnie w życiu obywatelskim i społecznym, uczymy dzieci oraz młodzież odpowiedzialności za wspólnotę i pokazujemy, że wspieranie dobra wspólnego nie musi oznaczać wielkich poświęceń. Mechanizm 1,5% to narzędzie obywatelskiego zaangażowania dostępne dla każdego podatnika.

Podsumowując, przekazanie 1,5% podatku to:

• brak kosztów własnych,
• realna pomoc potrzebującym,
• wsparcie działań społecznych i lokalnych,
• prosty sposób zaangażowania obywatelskiego,
• zaufany mechanizm pod nadzorem publicznym.

Nie pozwólmy, by ta możliwość została zmarnowana – to jedna z najłatwiejszych form niesienia dobra, która nie wymaga wielkiego wysiłku, a może przynieść ogromną różnicę w czyimś życiu.

Podsumowanie

Możliwość przekazania 1,5% podatku to jeden z najprostszych i najefektywniejszych sposobów wspierania działań społecznych bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Jednak, aby skorzystać z tego mechanizmu, trzeba spełnić konkretne warunki — być osobą fizyczną, osiągnąć dochód opodatkowany PIT, złożyć deklarację w terminie i mieć podatek należny.

Zachęcamy, by co roku świadomie korzystać z tej możliwości, ponieważ dzięki niej tysiące organizacji społecznych — fundacje, stowarzyszenia, hospicja, schroniska, domy dziecka i inne — mogą kontynuować swoją ważną misję i pomagać tym, którzy najbardziej tego potrzebują.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.).

Autor: r.pr. Anna Mierzejewska – radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Prowadzi Kancelarię Radcy Prawnego, współpracując z zespołem składającym się z radców prawnych, adwokatów i aplikantów. Doświadczenie zawodowe zdobywała w renomowanych kancelariach prawnych, świadcząc pomoc prawną zarówno na rzecz przedsiębiorców, jak i osób fizycznych.

Specjalizuje się w obsłudze prawnej przedsiębiorców, fundacji i stowarzyszeń, a także klientów indywidualnych. Zajmuje się m.in. doradztwem w zakresie obowiązków podatkowych, ulg i rozliczeń rocznych, w tym rozliczeń PIT. Współpracuje również z doradcą podatkowym w celu zapewnienia klientom bezpiecznych i zgodnych z prawem rozwiązań.

Prowadzi zajęcia dydaktyczne z zakresu prawa na Uniwersytecie VIZJA w Warszawie, dzieląc wiedzą praktyczną ze studentami.