Czym jest ulga rehabilitacyjna?

Ulga rehabilitacyjna w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) to jedno z najważniejszych narzędzi wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich rodzin. Stanowi ona formę ulgi podatkowej, która pozwala na odliczenie od dochodu (lub przychodu w przypadku podatników na ryczałcie) wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne oraz ułatwiające codzienne funkcjonowanie. Ma ona nie tylko wymiar finansowy, ale również społeczny – umożliwia częściowe zrekompensowanie kosztów życia z niepełnosprawnością, które często są wyższe niż u osób w pełni sprawnych.

Czym jest ulga rehabilitacyjna?

Ulga rehabilitacyjna to preferencja podatkowa w rozliczeniu rocznym PIT, która ma na celu zmniejszenie podstawy opodatkowania o poniesione przez podatnika wydatki, związane z rehabilitacją i codziennym funkcjonowaniem osoby z niepełnosprawnością. Odliczeniu podlegają zarówno koszty leczenia i rehabilitacji, jak i różne inne wydatki, np. dostosowanie mieszkania, transport czy zakup leków. Ulga rehabilitacyjna umożliwia odliczenie od dochodu (lub przychodu w przypadku ryczałtu) wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne oraz ułatwiające wykonywanie codziennych czynności życiowych przez osoby niepełnosprawne. Odliczenia dokonuje się w rocznym zeznaniu podatkowym za rok, w którym poniesiono wydatki.

Ulga może być zastosowana zarówno przez osobę niepełnosprawną, jak i jej opiekuna, o ile spełnione są odpowiednie warunki określone w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kto może skorzystać z ulgi? 

Z ulgi rehabilitacyjnej mogą skorzystać następujące osoby:

1. Osoby z orzeczoną niepełnosprawnością

Osoby fizyczne posiadające:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny),
• decyzję o przyznaniu renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
• decyzję o przyznaniu renty szkoleniowej, socjalnej lub o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

2. Osoby utrzymujące niepełnosprawnych członków rodziny

Ulga przysługuje również podatnikom, którzy faktycznie ponoszą koszty utrzymania osoby niepełnosprawnej, np.:

• małżonka,
• dziecka własnego, przysposobionego lub przyjętego na wychowanie,
• rodziców,
• pasierba,
• rodzeństwa,
• teściów, macochy, ojczyma.

Uwaga: Warunkiem skorzystania z ulgi przez opiekuna jest to, aby dochody osoby niepełnosprawnej w 2025 roku nie przekroczyły kwoty 21 371,52 zł rocznie. Do dochodu nie wlicza się m.in.:

• zasiłku pielęgnacyjnego,
• dodatków pielęgnacyjnych,
• jednorazowych świadczeń rocznych (tzw. „trzynastki” i „czternastki” dla emerytów i rencistów).

Jakie wydatki można odliczyć?

Wydatki kwalifikujące się do ulgi rehabilitacyjnej dzielą się na trzy kategorie:

1. Wydatki limitowane (maksymalnie 2 280 zł rocznie):

• Opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa.
• Utrzymanie psa asystującego osobie niepełnosprawnej.
• Używanie samochodu osobowego (będącego własnością lub współwłasnością osoby niepełnosprawnej lub jej opiekuna) w celu ułatwienia czynności życiowych, np. dojazdy na zabiegi rehabilitacyjne.
• Zakup pielucho-majtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów i wkładów anatomicznych. 

2. Wydatki nielimitowane:

Pełna kwota wydatków poniesionych na:

• Zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych.
• Przystosowanie i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
• Opłacenie turnusów rehabilitacyjnych.
• Leczenie i rehabilitację w placówkach leczniczych.
• Zakup, naprawę i wypożyczenie sprzętu rehabilitacyjnego.

3. Wydatki na leki:

Odliczeniu podlega różnica między miesięcznymi wydatkami na leki a kwotą 100 zł – tylko za miesiące, w których przekroczono ten próg. Konieczne jest posiadanie:

• zaświadczenia lekarskiego (najlepiej od specjalisty), że dany lek jest stosowany stale lub czasowo w leczeniu,
• dokumentów potwierdzających zakup (np. faktury, paragony z nazwą leku).

Jak udokumentować wydatki?

Aby skorzystać z ulgi, konieczne jest prawidłowe udokumentowanie poniesionych wydatków. Podatnik powinien gromadzić:

• faktury VAT,
• rachunki imienne,
• dowody zapłaty (np. potwierdzenie przelewu),
• zaświadczenia od lekarzy,
• potwierdzenia udziału w turnusach, zakupu sprzętu, adaptacji mieszkania itd.

W przypadku niektórych wydatków (np. używanie samochodu lub opłacenie przewodnika) wystarczy oświadczenie podatnika. Należy jednak pamiętać, że w razie kontroli urzędu skarbowego, podatnik może zostać poproszony o przedstawienie dodatkowych dowodów potwierdzających faktyczne poniesienie wydatków.

Jak skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej?

Krok po kroku:

1. Zbierz dokumenty – faktury, zaświadczenia, orzeczenia, oświadczenia.
2. Złóż odpowiedni formularz PIT:

• PIT-36 – dla osób prowadzących działalność gospodarczą lub mających inne dochody opodatkowane na zasadach ogólnych,
• PIT-37 – dla osób zatrudnionych na umowie o pracę/zlecenie/dzieło,
• PIT-28 – dla podatników na ryczałcie (odliczenia dokonuje się od przychodu).

3. Załącz PIT/O – w części B należy wskazać wysokość odliczeń z tytułu wydatków rehabilitacyjnych.
4. Zachowaj dokumenty przez 5 lat – na wypadek kontroli skarbowej.

Przykładowe sytuacje

Przykład 1: Rodzic opiekujący się niepełnosprawnym dzieckiem

Pani Anna opiekuje się 10-letnim synem z orzeczoną niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym. Syn nie uzyskał żadnych dochodów poza zasiłkiem pielęgnacyjnym. Pani Anna zakupiła wózek inwalidzki (2 500 zł), leki (miesięcznie 350 zł) oraz brała udział w turnusie rehabilitacyjnym (3 000 zł). Może odliczyć:

• 2 500 zł – zakup sprzętu,
• (350 zł – 100 zł) × 12 = 3 000 zł – leki,
• 3 000 zł – turnus.

Łącznie: 8 500 zł.

Przykład 2: Senior z I grupą inwalidzką korzystający z psa przewodnika

Pan Stanisław, niewidomy emeryt, posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Utrzymuje psa przewodnika oraz korzysta z pomocy przewodnika w codziennym funkcjonowaniu. Może odliczyć maksymalnie:

• 2 280 zł – utrzymanie psa i opłacenie przewodnika (łącznie).

Najczęstsze błędy przy rozliczaniu ulgi

• Brak dokumentacji – podatnik nie posiada rachunków lub zaświadczeń.
• Błędna interpretacja wydatków – odliczanie wydatków niedozwolonych, np. sprzętu RTV, który nie służy rehabilitacji.
• Niedopełnienie kryteriów dochodowych – opiekun osoby, która przekroczyła limit dochodu, traci prawo do ulgi.
• Zła kwalifikacja grupy inwalidztwa – np. przewodnik przysługuje tylko osobom z I lub II grupą.

Ulga rehabilitacyjna a inne ulgi i świadczenia

Ulga rehabilitacyjna nie wyklucza możliwości korzystania z innych ulg, takich jak:

• ulga na dzieci,
• ulga prorodzinna,
• ulga termomodernizacyjna,
• rozliczenie wspólnie z małżonkiem.

Nie wpływa również na wysokość świadczeń takich jak 500+, 800+, zasiłki opiekuńcze czy dodatki mieszkaniowe.

Podsumowanie

Ulga rehabilitacyjna stanowi istotne wsparcie finansowe dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów, dając im realną możliwość zmniejszenia obciążeń podatkowych poprzez odliczenie od dochodu określonych wydatków. Dotyczy to zarówno kosztów rehabilitacji, jak i wydatków związanych z codziennym funkcjonowaniem, takich jak zakup leków, używanie samochodu, dostosowanie mieszkania czy zakup sprzętu rehabilitacyjnego. Dzięki temu ulga ta realnie wspiera poprawę jakości życia osób niepełnosprawnych oraz odciąża finansowo ich rodziny i opiekunów. Aby skorzystać z ulgi, niezbędne jest spełnienie określonych warunków formalnych – przede wszystkim posiadanie odpowiedniego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub w przypadku opiekunów, wykazanie, że utrzymuje się osobę niepełnosprawną, której dochody nie przekroczyły ustawowego limitu. Kluczowe znaczenie ma również właściwe dokumentowanie ponoszonych wydatków – podatnik musi być w stanie wykazać, że rzeczywiście poniósł koszty objęte ulgą, np. poprzez faktury, rachunki lub zaświadczenia lekarskie. W przypadku niektórych wydatków limitowanych, takich jak używanie samochodu, wystarczające może być samo oświadczenie. Prawidłowe rozliczenie ulgi w rocznym zeznaniu podatkowym nie tylko pozwala odzyskać część wydatków, ale również daje szansę na większą niezależność i komfort życia dla osób z niepełnosprawnościami. Warto zatem zapoznać się z aktualnymi przepisami i skrupulatnie gromadzić dokumentację, aby w pełni wykorzystać przysługujące prawa.

Podstawa prawna: 

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776 z późn. zm.).

r.pr. Karina Wilk – Łyszczarz - radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie, wykładowca prawa w Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie, właścicielka kancelarii prawnej specjalizującej się w obsłudze prawnej przedsiębiorców.

Posiada ponad 7-letnie doświadczenie zawodowe, które zdobywała pracując jako in-house w korporacjach i warszawskich kancelariach. Prowadzi wykłady, szkolenia, webinary z zakresu aspektów prawnych prowadzenia działalności gospodarczej, w tym kwestii dotyczących ulg podatkowych przysługujących przedsiębiorcom.

Od wielu lat przeprowadza audyty prawne przedsiębiorstw, wdraża RODO, sporządza kompletną dokumentację prawną (w tym pracowniczą) dla klientów. Jednocześnie wspiera firmy i spółki w prowadzeniu działalności gospodarczej w Internecie.